Новости
Настя Казанович стала на время известной в соцсетях благодаря своим фотографиям: до женского марша 19 сентября, где она улыбается, и после, когда ее тащит омоновец. Девушку отпустили из РУВД через несколько часов без протокола. После этого появились слухи, что через два дня ее отчислили из Лингвогуманитарного колледжа, в котором она учится. На самом деле получилось немного иначе, хотя жизненные планы Насти действительно сильно изменились с того времени — и не один раз. Поговорили с молодой минчанкой о ситуации с отчислением, переезде за границу, белорусском образовании и искусстве, а еще — о протестах, конечно.
Before and after in Belarus 💁🏻♀️ pic.twitter.com/mrl1pTElDp
— Крис 🤍❤️🤍 (@kryscina_by) September 19, 2020
«Збіраемся каля мемарыяла Тарайкоўскаму і ідзем у каледж маршам»
Почему в день задержания ее отпустили из РУВД так просто, Настя не знает:
— Мне проста сказалі: «Казановіч, на выйсце». І ўсё. Маці, якая мяне сустракала, казала, што выглядала, быццам мяне проста выкінулі — тыпу «ну усё, ідзі». Думаю, з большага мяне адпусцілі праз чатыры гадзіны, таму што я непаўналетняя. Але пасля мяне адразу яшчэ дзвюх жанчын адпусцілі, хаця нас пужалі, што зараз паедзем ці ў Жодзіна, ці на Акрэсціна.
С Лингвогуманитарным колледжем все тоже нормально: Настя до сих пор там учится. Журналисты «Еврорадио» узнавали: когда девушка и ее мама приехали забирать документы, как попросила директор, учащиеся колледжа и студенты МГЛУ вышли в поддержку Насти. В итоге администрация заявила, что ни о каком отчислении речь не идет. Но девушка не удивилась происходящему:
— Я прымала варыянт, што мяне адлічаць, як верагодны. Бо вяду палітычную дзейнасць, у тым ліку ў самой навучальнай установе, не хаваю сваёй пазіцыі. Але, па-першае, мяне не могуць адлічыць так проста, я непаўналетняя. Па-другое, няма такога артыкула «па палітычных поглядах», паводле якога мяне магчыма адлічыць. Я разумею, што прыдумаць можна нешта іншае, але не думала, што яны будуць.
Политическая деятельность, о которой говорит Настя, простая: она ходит на акции протеста. Кроме того, в колледже у них есть что-то вроде стачкома: ребята пишут белорусские стихи на зеркалах в уборных, расклеивают информационные стикеры, флаги:
— Яшчэ цікавы выпадак быў. У нас каледж стаіць на балоце. І там растуць бярозкі. Ім намалявалі чырвоныя паясочкі. Дык адміністрацыя каледжа загадала здзерці кару з бярозак на месцы чырвонай стужкі. Зараз бярозкі абдзёртыя стаяць, як ахвяры страшэннага маразму.
Дело в том, что такую активность студентов, считает Настя, администрация воспринимает как угрозу себе и пытается погасить ее. А вдруг придет замечание «сверху», что они не справляются со своими учащимися?
— Напрыклад, раз на тыдзень збіраемся каля мемарыяла Тарайкоўскаму і ідзем у каледж маршам. Дык адміністрацыя выстаўляла настаўнікаў на вуліцы, каб сачыць, хто ідзе з БЧБ-сцягамі, а самі ў фае адлаўлівалі. Бралі пад рукі маіх аднадумцаў і вялі праводзіць выхаваўчыя размовы, званілі бацькам. Гэтак яны спрабуюць запужаць нас, як дзяцей, але безвынікова. Бо мы добра ўсведамляем, дзеля чаго мы ладзім маршы пад нашым нацыянальным сцягам: за намі праўда, за намі будучыня, калі за імі — страх згубіць свае пасады.
А что говорят в самом колледже? Мы позвонили туда, чтобы спросить
В четверг, 8 октября, мы связались с директором колледжа Надеждой Меньщиковой и уточнили, действительно ли с учащимися проводятся воспитательные беседы на политическую тематику. Она заявила, что такой информацией не обладает. На уточняющий вопрос, значит ли это, что таких бесед не проводится, директор еще раз повторила: «Я такой информацией не обладаю».
«Прыгнечаныя настаўнікі самі становяцца прыгнятацелямі сваіх навучэнцаў»
Несмотря на то, что отчислять ее пока не собираются, Настя сама не хочет доучиваться в колледже и получать специальность учителя английского. Это не связано с событиями после 9 августа. Просто говорит, что не видит себя в этой сфере здесь:
— Рэчаў, якія мне не падабаюцца, цэлы шэраг. Відавочна, што ў нас дыктатарская сістэма. Таму і выхаванне такое, якое ўцягвае цябе ў гэтую сістэму падпарадкавання. Гэта ідзе яшчэ з самага садка, потым працягваецца ў школах, каледжах, універах… Ці возьмем настаўнікаў. Наколькі яны прафесійныя, як цэніцца іх аўтарытэт, які ўсе падае і падае? Да іх адносяцца зняважліва нават на працоўных месцах, мала плацяць, — рассуждает Настя. — Таму прыгнечаныя настаўнікі самі становяцца прыгнятацелямі сваіх навучэнцаў.
По мнению Насти, в такой ситуации детей не могут научить быть способными высказываться, иметь интерес к творчеству, собственную позицию:
— Выхоўваюць асобу, якая патрэбная гэтай дзяржаве: прыгнечаную, абыякавую… Нам забіваюць галаву абы чым: непатрэбнымі ведамі па сотнях дысцыплін, — але не выхоўваюць творчую асобу, добрага спецыяліста. Чалавек, які мысліць, у цікавасці сістэмы не ўваходзіць. Такі чалавек вельмі апасны для любога падобнага рэжыму.
Сейчас Настя хочет быть художником.
— А ў каледж пайшла, таму што не хацела марнаваць свой час. Перспектыва сядзець у школе за партай яшчэ два гады мяне вельмі дэмаралізавала, — вспоминает Настя. — Здавалася, будзе лепш: у каледжы быў высокі прахадны бал — больш за 9 — мяркавала, прэстыжная ўстанова. Я даволі добра вучылася, была алімпіядніцай па грамадазнаўству, гісторыі.
К тому же выучить английский язык казалось хорошим бонусом: девушка считает, что сегодня это необходимый инструмент. Сразу после задержания она решила остаться в Беларуси и учиться на новую специальность здесь, хоть и не в государственном учебном заведении. Теперь, признается, передумала: смотрит на творческие специальности в Польше.
— Спачатку хацела застацца, але абраны беларусамі метад — негвалтоўны пратэст — вымагае працяглага часу. Зараз важна пабудаваць свой індывідуальны план, атрымаць добрую адукацыю, стаць спецыялістам. Новай Беларусі будуць неабходны спецыялісты.
«Калі рэальна выйдуць рабочыя, яны з плакацікамі хадзіць не будуць»
Только вот как стать «специалистом» в сфере искусства в Беларуси, Настя не видит никаких вариантов:
— Тут няма паветра і волі займацца мастацтвам. І ў гэтым вялікая бяда нашага народа. Сапраўднай падставай жыцця можа быць толькі творчасць. Яна абавязкова павінна быць і ў працы, і ў сям'і, і ў грамадстве. Толькі тады мы будзем самі ствараць сваю краіну, жыццё, шчасце. Праблема беларусаў у тым, што многіх з нас не выхоўваюць творчымі асобамі. Так, нас нашмат прасцей запіхнуць у нейкія савецкія шаблоны, «каруселі».
Мастацтва жа — гэта вечны пошук свабоды. Можа, яна і не дасягальная, але важны сам бясконцы пошук усё лепшай формы. Так і народ наш мусіць смела тварыць і ад адной формы пераходзіць да другой, больш дасканалай.
Девушка верит: художник может создать работу, глядя на которую ты находишь что-то новое для себя, если действительно это ищешь. Ведь искусство, как говорил Оскар Уайльд, это зеркало его зрителя:
— Вядома, мастак можа звярнуцца і да сацыяльных тэм, актуальных праблем грамадства. Пэўна, каб не толькі выразіць сваё перажыванне гэтых падзей, але і звярнуць увагу людзей на іх, паказаць яскрава, чаго яны, мабыць, не заўважаюць. Вось, напрыклад, у Алеся Мары (псевдоним Алексея Марочкина. — Прим. TUT.BY) нядаўна была выстава ў Палацы мастацтва — у яго дужа шмат работ на сацыяльную тэму. Я вельмі прыемна здзівілася, калі пабачыла, наколькі мы падзяляем погляды. Ён геніяльны чалавек, і варта разумець, што як раз яго творчасць і творчасць яму падобных вядзе за сабой творчасць народу.
Еще на той выставке Настя познакомилась с Марочкиным лично и показала ему свои работы. Он высоко оценил их. Теперь они общаются:
— Алесь як мастак і як чалавек вялікі: на працягу ўсяго жыцця меў знаёмства з выдатнейшымі прадстаўнікамі нашай культуры, усё жыццё імкнецца да свабоды. Таму, калі пасля нашага знаёмства на выставе ён сказаў прыходзіць і паказваць свае работы, я была шчаслівая. Зараз у нас добрыя стасункі: мы часта стэлефаноўваемся. Ён мяне палюбіў вельмі: называе ўнучкай.
В том, что она уедет из Беларуси, проблемы Настя не видит. Отвечает просто: «Все не уедут».
— Тое, што з’язджаюць айцішнікі ці журналісты, дык гэта іх маральны выбар. Думаю, што нават для так званай рэвалюцыі ў краіне яны не патрэбныя — іншая справа, калi простыя рабочыя вышлі. Яны не будуць проста хадзіць з плакацікамі, калі ім літаральна не будзе чаго есці, — высказывает мнение Настя. — Да і увогуле: некаторыя людзі вяртаюцца пасля эміграцыі.
К тому же девушка считает, что у некоторых, наоборот, тяга к родине появляется «на чужбине». Люди осознают, кто они есть, возникает потребность в самоопределении, в том числе национальном, присоединиться к местной диаспоре — и это тоже хорошо.
«Да маёй маці пытанняў няма, малайчынка»
В мирных протестах, как думает Настя, есть результат: он рождает гражданские объединения, которые являются обязательными элементами демократического общества.
— Гэта крок да дэмакратызацыі грамадства: з’явіцца мноства такіх адзінак, мноства партый, меркаванняў. Таксама, думаю, пратэсты моцна вымотваюць уладу эканамічна. Чаго вартыя гэтыя перафарбоўкі сцен, лавачак? А выклікі сілавікоў амаль што на трох жанчын? — спрашивает девушка. — Многія пачалі затрымліваць падаткі, не купляюць прадукты пэўных вытворцаў… Людзі ўжо не давяраюць дзяржаве.
Отдельно Настя замечает: ей нравится, что протестующие выходят под историческими национальными символами.
— Нарэшце Беларусь звярнулася да сваіх нацыянальных сімвалаў, як і многія краіны Еўропы. Шукаць нацыянальнае — вельмі важна, — подчеркивает Настя. — У сымвалах, у мове, у нашай беларусьшчыне ў агульным ляжыць наша будучыня і шлях да незалежнасці. На працягу гісторыі мы вагаліся паміж Захадам і Ўсходам, але шчырай прыхільнасці ў нас не было ні да тых, ні да гэтых. Пагэтаму жыццёва важна нашаму народу пачаць самастойна тварыць сваё, нацыянальнае.
Если вам уже интересно, как Насте удалось начать так мыслить в «репрессивной», как она видит, системе, то отвечаем: спасибо можно сказать маме.
— Мая маці — цудоўная жанчына. Яна мяне разумее і падзяляе маю пазіцыю. Якраз яна і дала мне мае прабеларускія погляды, мову, Беларусь, можна сказаць. Да яе пытанняў няма, малайчынка, — смеется Настя. — Бацька гэтага не падзяляе. Нажаль, ён так і не змог знайсці Беларусь.
Так получилось, что познакомились мама и папа в Советском Союзе, и тогда тем национального определения не возникало, непонимания не было. Родители Насти по образованию психологи и педагоги, работали по специальности.
— Сярэднестатыстычныя людзі, — описывает собеседница. — Але маці ў 2010 годзе звольнілі. За ўдзел у мітынгу, які адбыўся пасля выбараў. Яна пасля 1990-х змагла неяк знасці сваю пазіцыю і адшукаць нацыянальнасць. З маленства мы вучылі беларускія вершы, чыталі кнігі.
В семье четверо детей: у Насти есть младший брат и старшие брат и сестра.
— Пасля затрымання мы з бацькам горш камунікавалі. Ну, чыста фармальна: прывіт-пакуль, — констатирует девушка. — Такім людзям прыйдзецца неяк прыстасоўвацца да новага грамадства, інакш яны апынуцца па-за ім.
